Chỉ dẫn địa lý: "Giấy thông hành" đưa nông sản đặc thù Lạng Sơn vươn xa

Lạng Sơn, vùng đất biên cương phía Bắc, không chỉ được biết đến với những địa danh lịch sử mà còn là nơi hội tụ của nhiều sản phẩm nông nghiệp đặc thù mang đậm dấu ấn văn hóa và điều kiện tự nhiên bản địa. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc xác lập quyền và phát triển chỉ dẫn địa lý (CDĐL) đã trở thành "chìa khóa" chiến lược, giúp nâng cao giá trị và khẳng định vị thế của nông sản xứ Lạng trên thị trường.

Chỉ dẫn địa lý “Hoa hồi Lạng Sơn”

Những "con số biết nói" về thành tựu giai đoạn 2020-2025

Sau 5 năm thực hiện Đề án phát triển tài sản trí tuệ của tỉnh (Đề án 527), công tác CDĐL của Lạng Sơn đã ghi nhận những bước tiến vượt bậc. Tính đến cuối năm 2025, toàn tỉnh đã có 6 sản phẩm được bảo hộ CDĐL, tăng gấp 3 lần so với giai đoạn trước. Các sản phẩm này bao gồm: Hoa hồi Lạng Sơn và Hồng không hạt Bảo Lâm; Mác mật Lạng Sơn, Na Lạng Sơn, Mật ong hoa ngũ gia bì Vân Thủy và Thạch đen Lạng Sơn. Ngoài ra, hồ sơ CDĐL cho sản phẩm Chanh rừng Mẫu Sơn cũng đang trong quá trình thẩm định.

Giá trị kinh tế từ các sản phẩm CDĐL mang lại là rất lớn. Điển hình như Hoa hồi Lạng Sơn đạt giá trị sản xuất ước tính khoảng 1.700 tỷ đồng/năm. Na Lạng Sơn cũng khẳng định thương hiệu mạnh với giá trị trên 1.500 tỷ đồng/năm. Việc bảo hộ CDĐL không chỉ là hình thức mà đã thực sự tác động đến giá bán; ví dụ, mật ong hoa ngũ gia bì đã tăng từ 500.000 đồng/lít lên 600.000 đồng/lít sau khi được bảo hộ.

Chỉ dẫn địa lý “Na Lạng Sơn”, “Mác mật Lạng Sơn”

Tác động lan tỏa: Từ kinh tế đến an sinh xã hội

CDĐL không chỉ đơn thuần là bảo hộ một cái tên, mà còn là công cụ tạo sinh kế bền vững cho hàng vạn hộ dân:

Tạo việc làm: Riêng ngành hồi đã thu hút từ 15.000-18.000 hộ tham gia, góp phần ổn định đời sống vùng cao.

Gắn kết Chương trình OCOP: Nhiều sản phẩm CDĐL đã đạt chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên, góp phần hoàn thành tiêu chí thu nhập trong xây dựng nông thôn mới.

Thúc đẩy du lịch: Các vùng sản xuất CDĐL đang trở thành điểm đến hấp dẫn trong các tour du lịch sinh thái và trải nghiệm nông nghiệp của tỉnh.

Chỉ dẫn địa lý “Thạch đen Lạng Sơn”, “Hồng không hạt Bảo Lâm”

Nhận diện khó khăn và thách thức

Bên cạnh những kết quả đạt được, thực tế triển khai vẫn còn những "nút thắt" cần tháo gỡ:

- Nhận thức của người dân: Tỷ lệ chủ thể đăng ký quyền sử dụng CDĐL còn thấp, chỉ đạt khoảng 5% tổng số hộ kinh doanh sản phẩm.

- Nguồn lực hạn chế: Kinh phí hỗ trợ cho mỗi nhiệm vụ CDĐL tại Lạng Sơn (dưới 1 tỷ đồng) hiện thấp hơn nhiều so với các tỉnh thành khác như Quảng Ninh hay Gia Lai.

- Quản lý sau bảo hộ: Công tác kiểm soát chất lượng tại vùng sản xuất mới chỉ đáp ứng khoảng 5-10% yêu cầu thực tế do thiếu nhân lực chuyên trách.

Hướng tới sự phát triển bền vững và chuyên nghiệp

Để CDĐL thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế mạnh mẽ, tỉnh Lạng Sơn cần tập trung vào các nhóm giải pháp đồng bộ:

1. Chuyển đổi số trong quản lý: Xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc qua mã QR và cơ sở dữ liệu điện tử để người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra chất lượng.

2. Mở rộng thị trường: Đẩy mạnh kết nối cung-cầu, đưa sản phẩm vào các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Lazada, Tiki và đặc biệt là thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc.

3. Hoàn thiện cơ chế: UBND tỉnh cần rà soát, tăng mức hỗ trợ kinh phí cho các nhiệm vụ xác lập quyền và quản lý chất lượng CDĐL.

4. Liên kết chuỗi giá trị: Khuyến khích mô hình hợp tác xã và doanh nghiệp liên kết chặt chẽ với người nông dân từ khâu sản xuất đến tiêu thụ.

Việc phát triển chỉ dẫn địa lý không chỉ là câu chuyện về thương hiệu nông sản, mà là chiến lược bảo tồn tri thức bản địa và nâng tầm hình ảnh tỉnh Lạng Sơn trong tiến trình hội nhập quốc tế./.

Minh Huấn (Tổng hợp)