Đánh giá thực trạng quản lý và sử dụng Chỉ dẫn địa lý “Hoa hồi Lạng Sơn” – Định hướng giải pháp trong thời gian tới

Chỉ dẫn địa lý (CDĐL) “Hoa hồi Lạng Sơn” là tài sản trí tuệ có giá trị đặc biệt quan trọng, gắn với danh tiếng, chất lượng đặc thù của sản phẩm hoa hồi – một trong những cây lâm sản chủ lực, mang tính chiến lược lâu dài của tỉnh Lạng Sơn. Việc quản lý, sử dụng hiệu quả CDĐL không chỉ góp phần bảo vệ uy tín sản phẩm, mà còn là công cụ quan trọng để nâng cao giá trị gia tăng, phát triển chuỗi giá trị và sinh kế bền vững cho người dân vùng trồng hồi.

Thực trạng công tác quản lý và sử dụng Chỉ dẫn địa lý “Hoa hồi Lạng Sơn”

Trong những năm qua, công tác quản lý CDĐL “Hoa hồi Lạng Sơn” đã đạt được một số kết quả tích cực. Hệ thống văn bản, công cụ quản lý CDĐL từng bước được xây dựng và hoàn thiện; vai trò của Sở Khoa học và Công nghệ với tư cách là tổ chức quản lý CDĐL được xác định rõ. Hoạt động tuyên truyền, tập huấn về sở hữu trí tuệ, chỉ dẫn địa lý cho các địa phương, hợp tác xã, doanh nghiệp và người dân trồng hồi được triển khai, góp phần nâng cao nhận thức về giá trị và ý nghĩa của CDĐL.

Việc ghi nhận tổ chức, cá nhân sử dụng CDĐL, kiểm soát chất lượng sản phẩm mang CDĐL, hỗ trợ tem nhãn, truy xuất nguồn gốc bước đầu được thực hiện, tạo nền tảng cho việc bảo vệ danh tiếng và phát triển thương hiệu Hoa hồi Lạng Sơn trên thị trường trong nước và quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý và sử dụng CDĐL “Hoa hồi Lạng Sơn” vẫn còn bộc lộ một số tồn tại, hạn chế:

Nhận thức về CDĐL của một bộ phận người sản xuất, thu mua, chế biến còn chưa đồng đều; việc tuân thủ đầy đủ quy trình kỹ thuật, quy chế sử dụng CDĐL chưa thật sự nghiêm túc.
Vùng trồng hồi rộng, phân tán; sản xuất chủ yếu quy mô hộ gia đình, liên kết chuỗi còn lỏng lẻo, gây khó khăn cho công tác kiểm soát đồng bộ chất lượng và nguồn gốc sản phẩm.
Vai trò phối hợp quản lý ở cấp cơ sở (xã) chưa được phát huy đầy đủ; cơ chế phối hợp giữa các ngành, các cấp và tổ chức đại diện còn thiếu chặt chẽ.
Giá trị thương mại của CDĐL chưa được khai thác tương xứng với tiềm năng; sản phẩm mang CDĐL chủ yếu vẫn ở dạng sơ chế, giá trị gia tăng chưa cao.

Định hướng và giải pháp trong thời gian tới

Để CDĐL “Hoa hồi Lạng Sơn” thực sự phát huy hiệu quả, trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội bền vững, trong thời gian tới cần tập trung triển khai đồng bộ một số giải pháp trọng tâm sau:

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện cơ chế, công cụ quản lý CDĐL.
Rà soát, cập nhật và hoàn thiện Quy chế quản lý và sử dụng CDĐL “Hoa hồi Lạng Sơn” theo hướng rõ ràng, khả thi, phù hợp với thực tiễn sản xuất – kinh doanh và quy định pháp luật hiện hành; xác định rõ trách nhiệm của từng chủ thể trong hệ thống quản lý từ cấp tỉnh đến cơ sở.

Thứ hai, nâng cao nhận thức và năng lực của các chủ thể sử dụng CDĐL.
Đẩy mạnh tuyên truyền, tập huấn chuyên sâu về sở hữu trí tuệ, CDĐL, quy trình kỹ thuật sản xuất, thu hái, sơ chế và bảo quản hoa hồi; chuyển mạnh từ nhận thức “CDĐL là tên gọi” sang “CDĐL là tài sản chung cần được bảo vệ và khai thác bền vững”.

Thứ ba, tăng cường kiểm tra, giám sát và bảo vệ quyền đối với CDĐL.
Phối hợp chặt chẽ giữa Sở Khoa học và Công nghệ với các sở, ngành, địa phương trong kiểm soát chất lượng, nguồn gốc sản phẩm và xử lý kịp thời các hành vi xâm phạm quyền đối với CDĐL; từng bước ứng dụng chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc để nâng cao hiệu quả quản lý.

Thứ tư, phát huy vai trò của tổ chức đại diện và cấp cơ sở.
Tăng cường vai trò của Hội sản xuất, chế biến và kinh doanh hồi tỉnh Lạng Sơn trong vận hành bộ công cụ quản lý chất lượng, liên kết sản xuất – tiêu thụ; đồng thời xác định rõ vai trò phối hợp trực tiếp của UBND các xã trong vùng bảo hộ CDĐL, nhất là tại các địa bàn có hoạt động thu mua, chế biến lớn.

Thứ năm, gắn quản lý CDĐL với phát triển chuỗi giá trị và thương hiệu.
Khuyến khích hình thành các mô hình liên kết chuỗi từ sản xuất – thu mua – chế biến – tiêu thụ sản phẩm hoa hồi mang CDĐL; hỗ trợ chế biến sâu, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.

Kết luận

Chỉ dẫn địa lý “Hoa hồi Lạng Sơn” là tài sản trí tuệ chung, là niềm tự hào và lợi thế cạnh tranh quan trọng của tỉnh. Việc quản lý và sử dụng hiệu quả CDĐL đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành, tổ chức đại diện, doanh nghiệp và người dân. Với những giải pháp phù hợp và quyết tâm cao, CDĐL “Hoa hồi Lạng Sơn” sẽ tiếp tục được bảo vệ, phát huy giá trị, góp phần nâng cao thu nhập cho người trồng hồi và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững của tỉnh trong thời gian tới.