Một số trao đổi về công tác sáng kiến trong ngành giáo dục

Trong phong trào thi đua yêu nước, Bác Hồ đã từng nói “Sáng kiến và kinh nghiệm là vốn quý chung cho cả dân tộc. Chúng ta phải ra sức làm cho nó dồi dào thêm và lan rộng mãi. Không biết quý trọng sáng kiến và phổ biến kinh nghiệm tức là lãng phí của cải của dân tộc”.

Trong lĩnh vực giáo dục, sáng kiến kinh nghiệm là những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo mà người viết tích lũy được trong thực tiễn giảng dạy và công tác, bằng hoạt động cụ thể đã khắc phục được những khó khăn mà với biện pháp thông thường không thể giải quyết được, từ đó góp phần nâng cao rõ rệt chất lượng giảng dạy và công tác của người giáo viên.

Thời gian qua, Sở Khoa học và Công nghệ đã tổ chức họp Hội đồng Sáng kiến cấp tỉnh đánh giá, chấm điểm đối với rất nhiều sáng kiến thuộc ngành giáo dục gửi từ Sở Giáo dục và Đào tạo, phòng giáo dục các huyện, thành phố. Qua theo dõi cho thấy công tác triển khai hoạt động sáng kiến trong ngành giáo dục và đào tạo được triển khai rất sôi nổi, rộng khắp các trường, đơn vị thuộc ngành giáo dục, số lượng sáng kiến đươc công nhận năm sau cao hơn năm trước, các sáng kiến được bao phủ khắp các môn học, lĩnh vực hoạt động như: các giải pháp về nghiệp vụ trong giảng dạy, giải pháp về công tác quản lý giáo dục, giải pháp về ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong hoạt động...Tuy nhiên, theo đánh giá của cơ quan thường trực hội đồng sáng kiến cấp tỉnh, bên cạnh một số sáng kiến có chất lượng, vẫn còn nhiều các sáng kiến còn có hạn chế cả về hình thức và nội dung, cụ thể: Phần cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn của sáng kiến còn dài dòng thiếu tính thực tiễn; một số sáng kiến thiếu tính khoa học, thiếu tính mới, tính sáng tạo; còn sáng kiến phạm vi ứng dụng hẹp; kết quả đánh giá không thuyết phục; thể thức văn bản của một số sáng kiến chưa đúng quy định, dùng thuật ngữ chưa chính xác; còn nhiều sáng kiến sao chép trên mạng; có hiện tượng trùng lặp về nội dung, hình thức, giải pháp.

Để khắc phục những nhược điểm nêu trên, người viết cần hiểu và làm rõ được các vấn đề sau: Thứ nhất, tác giả viết sáng kiến nhằm mục đích gì? (để nâng cao nghiệp vụ công tác của bản thân, để trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp, hay để tham gia nghiên cứu khoa học…); Thứ hai, Tác giả cần trình bày được những sự kiện đã diễn ra trong thực tiễn giảng dạy, công tác và giáo dục của mình. Những kết luận được rút ra trong sáng kiến phải là sự khái quát hóa từ những thực tiễn phong phú, những họat động cụ thể đã tiến hành (cần tránh việc sao chép trong sách vở mang tính lý thuyết đơn thuần, xa rời thực tiễn); Thứ ba, Cần trình bày được cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn làm chỗ dựa cho việc giải quyết vấn đề đã nêu ra trong sáng kiến. Thứ tư, ác giả cần trình bày, làm rõ hiệu quả khi áp dụng SKKN (khảo sát trước và sau khi áp dụng sáng kiến). Chỉ ra được những điều kiện căn bản, những bài học kinh nghiệm để áp dụng có hiệu quả Sáng kiến, đồng thời phân tích cho thấy triển vọng trong việc vận dụng và phát triển sáng kiến.                                                     

Để đảm bảo được những yêu cầu trên, đòi hỏi người viết Sáng kiến phải có phải có thực tế, phải có lý luận làm cơ sở cho việc tìm tòi biện pháp giải quyết vấn đề; có phương pháp, biết trình bày SKKN khoa học, rõ ràng, mạch lạc; Thu thập đầy đủ các tư liệu, số liệu liên quan đến kinh nghiệm trình bày. Các số liệu được chọn lọc và trình bày trong những bảng thống kê thích hợp, có tác dụng làm nổi bật vấn đề mà tác giả muốn chứng minh, dẫn chứng.

Như vậy, có thể hiểu viết sáng kiến kinh nghiệm là viết lại một cách rõ ràng, hệ thống những kinh nghiệm của bản thân đối với công việc mình đảm trách đã mang lại hiệu quả thiết thực, mà nếu người khác không có kinh nghiệm thì không thể đạt được kết quả, hiệu quả công việc như mong muốn. Cho nên, khi viết sáng kiến, người viết cần nêu, giải quyết từng vấn đề bằng phương pháp, biện pháp thực hiện cụ thể, biết cách đối chiếu so sánh thông qua các số liệu để nêu bật tác dụng của cách làm do kinh nghiệm của bản thân người thực hiện đem lại.

Tóm lại, công việc viết sáng kiến thực sự là một công việc khoa học, nghiêm túc đòi hỏi người viết phải kiên nhẫn, phải có sự đầu tư trí tuệ, công sức và thời gian. Đó không phải là một việc dễ dàng. Hy vọng rằng với một số gợi ý trên đây có thể giúp các thầy cô giáo có một số ý tưởng chính trong công việc viết Sáng kiến, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác sáng kiến trong thời gian tới./.

Nguyễn Trịnh Minh Hằng